علامه جعفري در کتاب «توضيح و بررسي مصاحبه راسل-وايت» به اين جمله برتراند راسل که گفته ترس علت گرايش بشر به مذهب است، اينگونه پاسخ داده است: اگر ترس باعث مي‌شود که يک مشت عرب بدون امکانات، جهاني را مُسخّر کند و برادري و آزاديِ منطقيِ انديشه و عمل را در آن جهان رواج دهد؛ اگر ترس باعث مي‌شود که حتي خود آقاي راسل، تمدن و فرهنگِ آن انسان‌هاي ترسيده را ستايش ‌کند؛ اگر ترس باعث مي‌شود که فرمول جاودانيِ "من اصبح و لم يهتم بامور المسلمين فليس بمسلم" (هرکس که صبح کند و به امور جامعه‌ اسلامي اهميت ندهد مسلمان نيست) در قلب و مشاعر افراد جوامع متمرکز شود؛ اگر ترس باعث مي‌شود که حتي مغولِ آن دوران را به انسان‌شناسي وادار کند؛ اگر ترس باعث مي‌شود که در اسپانيا، در آن دوران که اروپا به اصطلاحِ آقاي راسل در تاريکي فرو رفته بود، کتابخانه‌اي بسازند که 600 هزار مجلد کتاب خطي داشته باشد؛ اگر ترس باعث مي‌شود که سلطان قلاوون در قاهره، بيمارستاني مي‌سازد که از بعضي جهات حتي امروز در هيچ‌يک از کشورهاي جهان نظيرش ديده نمي‌شود و هر بيماري پس از گذراندن دوران بيماري و نقاهت پولي از بيمارستان دريافت مي‌کرد تا قواي از دست رفته‌ي خود را تجديد کند؛ اگر ترس باعث مي‌شود که ارزش انسان با اين فرمول ادا شود که: " اگر کسي انساني را بدون عنوان قصاص يا فساد در زمين بکشد، مانند اين است که تمام اولاد آدم را کشته است." (سوره مائده/آيه 32) اگر ترس باعث مي‌شود که براي حقوق حيوان زنده، اگرچه قابل بهره‌برداري نبوده باشد موادي را تنظيم کند که حتي امروز هم که در نيمه‌ دوم قرن بيستم است چنين حقوقي وجود ندارد، زيرا براي نگاهداري همين حيوان، حاکم اسلامي در صورت امتناع مالک، توانايي فروش املاک و متاع خانه‌ي او را دارد؛ اگر ترس باعث شده است که در جامعه، فردي مانند علي‌بن‌ابيطالب (ع) و ابوذر غفاري و سلمان فارسي و مالک اشتر به وجود آمده‌اند. اگر ترس باعث اين مسائل شده است، اي کاش در تمامي دوران‌ها تمامي افراد انسان از همين پديده‌ي با برکتِ ترس بهره‌مند شوند و شجاع نباشند!


منبع: کتاب توضيح و بررسي مصاحبه راسل-وايت